Hen phế quản (hen suyễn) - Đừng để chết đuối trên cạn
Hen là tình trạng viêm mạn tính đường thở, với sự tham gia của nhiều tế bào và thành phần tế bào làm tăng tính đáp ứng đường thở (co thắt, phù nề, tăng tiết đờm) gây tắc nghẽn, hạn chế luồng khí thở, làm xuất hiện các dấu hiệu khò khè, khó thở, nặng ngực và ho tái diễn nhiều lần.
Nguyên nhân và các yếu tố làm xuất hiện cơn hen
1. Hen phế quản dị ứng
1.1. Hen phế quản dị ứng không nhiễm khuẩn
- Dị ứng nguyên hô hấp: thường là bụi nhà, các loại bọ nhà như Dermatophagoides ptéronyssimus, bụi chăn đệm, các lông móng các loài gia súc như chó, mèo, chuột, thỏ v.v…; phấn hoa, cây cỏ, hay nghề nghiệp trong các xưởng dệt.
- Dị ứng nguyên thực phẩm: thường gặp là tôm, cua, sò, hến, cà chua, trứng,…
- Dị ứng nguyên là thuốc aspirine, kháng viêm không steroide, pennicilline; một số phẩm nhuộm màu và chất giữ thực phẩm.
1.2. Hen phế quản dị ứng nhiễm khuẩn
- Vi khuẩn thường gặp là streptococcus pyogenes, streptococcus pneumoniae, staphylococcus aureus…
- Virus: thường gặp là virus hợp bào hô hấp, parainfluenza, cúm.
- Nấm: như nấm Cladosporium hay Alternaria, các nấm mốc.
2. Hen phế quản không dị ứng
- Di truyền: tiền sử gia đình, liên quan đến kháng nguyên hòa hợp tổ chức HLA.
- Gắng sức: khi gắng sức và nhất là khi ngưng gắng sức.
- Lạnh: không khí lạnh.
- Rối loạn nội tiết: trong thời kỳ trưởng thành, thời kỳ trước kinh nguyệt, lúc mang thai, thời kỳ mãn kinh.
- Yếu tố tâm lý: tâm trạng lo âu, mâu thuẫn cảm xúc, chấn thương tình cảm.
Triệu chứng lâm sàng cơn hen phế quản điển hình
5.1. Giai đoạn khởi phát
Cơn hen phế quản thường xuất hiện đột ngột vào ban đêm, nhất là nửa đêm về sáng; thời gian xuất hiện tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tiếp xúc dị ứng nguyên hô hấp, thức ăn, gắng sức, không khí lạnh, nhiễm virus đường hô hấp trên, v.v… Các tiền triệu như ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi, nước mắt, ho từng cơn, bồn chồn v.v… nhưng không phải lúc nào cũng có.
5.2. Giai đoạn lên cơn
Sau đó, cơn khó thở xảy ra, khó thở chậm, khó thở kỳ thở ra xuất hiện nhanh, trong cơn hen lồng ngực bệnh nhân căng ra, các cơ hô hấp phụ nổi rõ, có thể có tím ở đầu tay chân sau đó lan ra mặt và toàn thân. Nhịp thở chậm, tiếng thở rít kéo dài. Đứng xa có thể nghe tiếng rít hay sò sè của bệnh nhân. Nghe phổi có nhiều ran rít và ran ngáy. Cơn khó thở dài hay ngắn tùy theo từng bệnh nhân.
5.3. Giai đoạn lui cơn
Sau vài phút hay vài giờ, cơn hen giản dần, bệnh nhân ho khạc đàm rất khó khăn, đàm đặc quánh, có nhiều hạt nhỏ như hạt trai. Lúc này nghe phổi phát hiện được nhiều ran ẩm, một ít ran ngáy. Khạc đàm nhiều báo hiệu cơn hen đã hết.
5.4. Giai đoạn giữa các cơn
Giữa các cơn, các triệu chứng trên không còn. Lúc này khám lâm sàng bình thường. Tuy nhiên nếu làm một số trắc nghiệm như gắng sức, dùng acétycholine, thì vẫn phát hiện tình trạng tăng phản ứng phế quản.
Nhiều trường hợp người bệnh hen suyễn không có dấu hiệu điển hình như vậy, vì vậy cần nghĩ đến hen khi thấy người bệnh có một các biểu hiện sau:
- Có những cơn khò khè tái phát nhiều lần, nhất là về ban đêm. Ho, khò khè, khó thở, nặng ngực khi gắng sức
- Ho, khò khè, khó thở và nặng ngực khi tiếp xúc với một số dị nguyên hay khói ô nhiễm
- Có triệu chứng “cảm cúm” kéo dài hơn 10 ngày
- Các triệu chứng của bệnh có cải thiện khi được điều trị bằng thuốc giãn phế quản
Biến chứng nguy hiểm của bệnh hen
Ảnh hưởng của bệnh hen đến sức khỏe, đời sống, kinh tế xã hội
Hen là một trong những bệnh mạn tính phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam, có xu hướng ngày càng gia tăng và tỉ lệ tử vong còn cao. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính hiện nay có khoảng 300 triệu người mắc bệnh hen trên phạm vi toàn cầu và đến năm 2025 con số này sẽ tăng lên 400 triệu.
Tử vong do hen cũng tăng rõ rệt ở nhiều nước. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 250.000 trường hợp tử vong do bệnh hen. Điều qua trọng hơn là 85% những trường hợp tử vong do hen có thể tránh được nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và kịp thời.
Một số lời khuyên cho người bệnh hen
- Tránh các yếu tố khởi phát cơn hen như: bụi nhà, nấm mốc, phấn hoa, mùi hóa chất, một số thuốc điều trị, thức ăn gây dị ứng, thay đổi thời tiết,…
- Dùng thuốc đều đặn, đúng kỹ thuật (thuốc xịt, thuốc hít), theo hướng dẫn của thầy thuốc, Không tự ý ngừng thuốc, thay đổi thuốc điều trị.
- Tập luyện thể dục vừa phải, phù hợp với thể lực, tránh tập luyện quá sức.
- Khám bệnh định kỳ tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn của thầy thuốc, giúp tăng sự hiểu biết về bệnh, đưa ra kế hoạch kiểm soát hen.
- Thuốc điều trị dự phòng duy trì, thuốc cắt cơn hen phải để ở nói thuận tiện, dễ tìm, dễ lấy.
- Biết cách phát hiện và xử trí ban đầu khi có cơn hen cấp, liên lạc ngay với bác sỹ để được hướng dẫn.
- Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ điều trị có nguồn gốc rõ ràng, an toàn, được chứng minh công dụng, được cơ quan y tế cấp phép.
Để được chia sẻ kinh nghiệm kiểm soát bệnh Hen suyễn, Viêm phế quản mạn, Phổi tắc nghẽn mạn tính COPD, liên hệ Dược sỹ tư vấn miễn phí: 1800.0055